[Partner Content] Dr. Pieter Helmons is één van de vijf ziekenhuisapothekers en Chief Pharmacy Informatics Officer (CPIO) van ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk. Het ziekenhuis heeft het HIMSS EMRAM 7 keurmerk. Een exclusief keurmerk dat bevestigt dat ziekenhuis St Jansdal optimaal digitale hulpmiddelen inzet om de veiligheid van patiënten en de kwaliteit van de zorg te verbeteren èn te borgen. We spreken met Pieter Helmons over het aantoonbaar verhogen van de medicatieveiligheid door de inzet van een effectieve en bijzonder efficiënte monitoringssystematiek. Een uniek systeem waarin de AMiS als medicatiewagen en een barcodescanner een belangrijke rol spelen.
De medicatiemonitoring waarmee St Jansdal werkt is gebaseerd op een -zoals Pieter Helmons dat omschrijft- bijzonder slim systeem dat continu het medicatieprofiel van de patiënt vergelijkt met de actuele klinische status van de patiënt. Deze controle vindt doorlopend plaats tijdens het verblijf van de patiënt in het ziekenhuis. Daarbij is het systeem dusdanig ingeregeld dat iedere zorgprofessional alleen maar de voor hem relevante informatie krijgt te zien. “Dus
bruikbare meldingen waar de desbetreffende gebruiker iets mee kan. De meldingen die irrelevant zijn op dat moment hebben we uitgezet. Dat scheelt veel tijd en zorgt voor meer oplettendheid als er wel een melding verschijnt ”, zegt Pieter Helmons. Hij vervolgt: “Laat ik een voorbeeld geven. Op het moment dat een arts een geneesmiddel voorschrijft dat het kaliumgehalte in het bloed verhoogt, dan hoeft de arts dit op het moment van voorschrijven niet te weten. De kaliumverhoging is immers nog niet aan de orde en is dan nog feitelijk overbodige informatie waarmee je de arts onnodig lastig valt. Enkele dagen later controleert het monitoringssysteem de labwaarden van deze patiënt aan zijn medicatiegebruik. Dat doet het systeem automatisch. Bij een te hoog kaliumgehalte krijgen wij als apothekers direct een melding. Is het kaliumgehalte goed, dan horen we niks. En is er vergeten een kalium te prikken? Dan meldt het systeem dit ook. Kunt u zich voorstellen dat dit een stukje rust geeft in het dagelijks werk van onze zorgverleners?”
Ruim draagvlak
De invoering van het medicatiemonitoringssysteem kreeg snel het benodigde draagvlak in het ziekenhuis. “Voordat het ingevoerd werd heb ik aan onze geneesmiddelencommissie (multidisciplinair overleg van o.a. artsen, en apothekers, red.) één simpele vraag gesteld: ‘Jullie hebben allemaal een hoge werkdruk en te weinig tijd. Stel nu dat je alle tijd van de wereld hebt. Dus tijd hebt om de overbodige meldingen van het monitoringssysteem te lezen en te bestuderen. Zou je dan iets doen met deze overbodige, niet relevante meldingen?’ Wat bleek… artsen gaven aan dat ze met een groot aantal van deze meldingen niets zouden doen. Ook niet als ze daar tijd voor hadden. Deze meldingen bleken voor de ziekenhuissetting namelijk niet relevant. Alle reden voor ons om ‘nee/nee meldingen’ (niet relevant voor arts en apotheker), ‘nee/ja meldingen’ (niet relevant voor voorschrijvend arts, wel voor apotheker) en de ‘ja/ja meldingen’ (melding moet altijd verschijnen op moment van voorschrijven) te beoordelen en aldus in het monitoringssysteem te zetten.
Barcodescanning aan bed
Pieter Helmons vertelt dat in St Jansdal de medicatie wordt gemonitord vanaf het moment van voorschrijven tot aan het verstekken aan de patiënt. Voor een veilige toediening gebruikt het ziekenhuis de AMiS medicatiewagen met een barcodescanner. “Barcodescanning is de meest efficiënte manier om een proces te standaardiseren. Het enige wat je moet doen is zorgen dat overal een barcode op zit: van iedere pil of infuuszak tot aan de polsband van de patiënt toe.” Dankzij de
barcodering kan het computersysteem alles naadloos controleren: de identiteit van de patiënt, het geneesmiddel, de dosering en het tijdstip van toediening. Het scannen aan het bed van de patiënt voorkomt dat patiënten verkeerde medicijnen toegediend krijgen. St Jansdal heeft er overigens voor gekozen om de AMiS te voorzien van een bedrade barcodescanner. Helmons: “Dat is bewust gedaan om te voorkomen dat verpleegkundigen de AMiS op de gang laten staan als ze aan het bed medicatie scannen en toedienen. Foutmeldingen worden dan niet gehoord en dat kan desastreus zijn.”
Continue update
Gedurende de dag wordt de AMiS als medicatiewagen klaargemaakt voor distributie. Aan het einde van de middag gaan de gevulde medicatie lades met de AMiS transportwagen naar de afdeling. De verpleegkundigen hebben dan voor 24 uur alle voorgeschreven medicatie in huis. Krijgt de patiënt na het vullen van de lades nieuwe of andere geneesmiddelen voorgeschreven, dan moeten verpleegkundigen deze uit de eigen voorraadkast op de afdeling of bij ons in de apotheek halen. Dit is arbeidsintensief en een risicomoment op fouten! Maar ook hier voorkomt barcodescanning aan bed fouten!”
Beveiliging
Om toegang te krijgen tot het monitoringsysteem en de AMiS, moeten verpleegkundigen inloggen met hun personeelspas. “Zonder pas kun je geen geneesmiddelen uitdelen. Iedereen met een verpleegkundigenpas heeft toegang tot de medicatiebox. Dit wordt overigens heel nauwkeurig geregistreerd, zodat altijd duidelijk is wie wat wanneer gedaan heeft.” Pieter Helmons geeft aan dat de medicatieboxen van de AMiS momenteel nog voorzien zijn van een collective lock.
“De toekomst is individual lock, zodat na het scannen van de polsband alleen de lade van de desbetreffende patiënt opengaat. De kans dat verpleegkundigen geneesmiddelen uit een verkeerde la pakken is dan nul. Kortom, de medicatieveiligheid wordt dan nog groter en even zo belangrijk, de verpleegkundige kan nog lekkerder werken.”
Fijn systeem
Pieter Helmons geeft aan dat verpleegkundigen het prettig vinden om met de AMiS en bijbehorende handscanner te werken. “Ze weten nu zeker dat ze het goed doen, geen fouten maken en dat ze tijd besparen! En dat is gezien de hoge werkdruk een groot voordeel. In het begin was er wel weerstand; zo van: ‘Doen wij het dan al die tijd al zo slecht als verpleegkundigen dat dit moet!?’ Mijn antwoord is dan volmondig: ja! Want medicatie delen is mensenwerk. En waar mensen werken worden fouten gemaakt. Het systeem voorkomt dat patiënten verkeerde medicijnen toegediend krijgen. En dat gebeurt vaker dan menigeen denkt! Onderdeel van mijn promotie1 was het meten van het effect van barcodescanning bij toedieningsregistratie van geneesmiddelen. Het blijkt mis te gaan bij 8 op de 100 toedieningen (8%!). St Jansdal kent 800.000 toedieningen op een jaar. Zonder barcodescanning zou dat 64.000 fouten betekenen!! Op dit moment is het bij ons significant minder: bij minder dan 2 op de 100 toedieningen gaat iets fout. Dat is een laag percentage, waar ik nog niet trots op ben. Dat ben je als apotheker pas bij 100% medicatieveiligheid. Maar alleen als het zo min mogelijk moeite kost en het systeem naadloos aansluit aan het werkproces. We zijn in ieder geval heel goed op weg!” ■
1 P.J. Helmons, Medication safety through information technology. A focus on medication prescribing and administering. Rijksuniversiteit Groningen 2014.
Wilt u meer weten over dit product?
Neem dan contact met Alphatron op.
