De tweede golf corona patiënten zet de zorgsector opnieuw onder zware druk. Ziekenhuis Netwerk Antwerpen besloot honderd zorgbuddy’s aan te werven. Er werd snel geschakeld. Opvallend: er meldden zich ruim 1300 kandidaten. De eerste lichting buddy’s is al aan de slag, tot grote tevredenheid van iedereen.
Marie Geens (23) werkt momenteel als zorgbuddy in ZNA. Ze is aan de slag op de afdeling cardiologie die intussen bijna volledig omgevormd is naar een covid afdeling. Daar staat ze in voor allerlei ondersteunende taken waarvoor geen verpleegkundig diploma nodig is. Het gaat bijvoorbeeld om het opmaken van bedden voor nieuwe patiënten, het aanreiken van materialen, zaken wegbrengen naar het labo, in beperkte mate inspringen bij persoonlijke verzorging zoals het wassen van haren of het helpen bij het eten geven. Er is ook ruimte om met de patiënten te praten, als dat mogelijk is. Voor sommige patiënten is praten moeilijk, maar ze kunnen wel luisteren naar de buddy en dat doorbreekt de verveling.
SNELLE START
“Ik had geen ervaring in de zorgsector. Na mijn opleiding communicatiewetenschappen volgde ik een extra jaar Belgian Advertising School. Afgelopen zomer had ik een korte, tijdelijke job. Daarna begon ik intensief te solliciteren, maar ook de sector reclame en marketing zijn zwaar getroffen door corona, dus het lukte niet goed. Toen ik de vacature van ZNA zag, heb ik me onmiddellijk kandidaat gesteld. Ik besefte hoe ernstig de pandemie is, temeer ook omdat mijn zus huisarts is en ik van haar al enkele verhalen had gehoord. Voor mij was het vanzelfsprekend om mijn steentje bij te dragen. Het ging heel snel. Op donderdag stelde ik me kandidaat, op vrijdag was er al een opleiding voorzien waar we informatie kregen over beschermkledij en handhygiëne, maar ook over hoe de structuur van het ziekenhuis eruit ziet. De daaropvolgende maandag ging ik van start.” Marie Geens kreeg een voltijds contract van drie maanden, daarna wordt bekeken hoe de situatie in de ziekenhuizen is geëvolueerd.
TIJDSWINST
Een zorgbuddy neemt het verzorgend personeel veel werk uit handen. “De eerste dagen was ik bang dat ik in de weg zou lopen, maar na enkele dagen kon ik goed meedraaien. Er is elke dag een coach voor de zorgbuddy’s aanwezig, met onze vragen kunnen we daar terecht zodat we de verpleegkundige die we bijstaan niet belasten. De coach is een grote hulp voor ons. Het geeft veel voldoening. We krijgen appreciatie van de verpleegkundigen en de hoofdverpleegkundige. Dat is fijn om te horen, je voelt dat je echt wel iets betekent.”
Marie Geens komt in aanraking met covid patiënten. De strikte veiligheidsvoorschriften en haar jonge leeftijd stellen haar gerust, ze hoort niet bij de risicogroep en als je alle regels heek gied opvolgt, ben je goed beschermd tegen besmetting. “De confrontatie met de patiënten was aanvankelijk enigszins confronterend, de eerste ervaring is me bijgebleven. Je trekt een pak aan dat heel warm aanvoelt en komt terecht op een gesloten afdeling. Sommige patiënten zijn er echt slecht aan toe. In mijn omgeving kende ik niemand die covid had. Maar na verloop van tijd wen je er aan. Het is heel fijn te merken als er patiënten beter worden en na verloop van tijd naar huis kunnen. Ik leerde intussen de collega’s beter kennen, de werksfeer is heel aangenaam en ik heb veel afwisseling.”
Sonja Sommeryns is Manager Staf en Strategie in Patiëntenzorg. Momenteel is ze ook coördinator van het project om zorgbuddy’s aan te werven. ZNA zocht er honderd, er liepen maar liefst ruim 1300 kandidaturen binnen. “Sinds het begin van de covid crisis heeft ZNA een stuurgroepcel. We merkten al snel dat de toevloed van patiënten een te hoge druk voor het personeel zou betekenen. Het leek ons aangewezen om proactief een project op te starten. Idealiter zou je extra verpleegkundigen kunnen aanwerven, maar die zijn niet meer te vinden. Er is al langer een krapte op de arbeidsmarkt omdat iedereen hen hard nodig heeft. Vrijwilligerswerk is heel belangrijk, maar in deze crisissituatie wilden we op iets langere termijn een beroep kunnen doen op extra medewerkers, en ook voor de shiften en de weekenden. We beslisten te werken met contracten van drie maanden.” Er kwam een vacature voor honderd zorgbuddy’s, bij voorkeur voor medewerkers die een affiniteit hadden met de zorgsector. Een zorgdiploma was niet nodig. Voorrang ging naar wie zich voltijds of voor 80% kon vrijmaken. “Het voorstel werd ook aan de ondernemingsraad voorgelegd om zo de vakbonden te kunnen raadplegen. Zij zagen ook de noodzaak van extra ondersteuning in.”
HARTVERWARMEND
Er bestaat wetgeving over de taken waarvoor een verpleegkundig diploma nodig is. “We zochten uit wat buddy’s wel en niet zouden kunnen doen. We schakelden heel snel, de directie ging al vlug akkoord met ons voorstel en diezelfde avond lanceerden we de vacature. Door de grote toevloed hebben we de vacature afgesloten. Nu komt het er op aan iedereen te screenen. Voorlopig houden we het bij honderd buddy’s, maar nu hebben we indien nodig een reserve. We gaan ook na of we sommige kandidaten voor andere vacatures kunnen inzetten. Er zijn immers veel jobs die onrechtstreeks met zorg te maken hebben, zoals administratie en logistiek werk. Ook daar is ondersteuning nodig.” Sonja Sommeryns vertelt dat de binnengelopen profielen heel uiteenlopend zijn: boekhouders, ICT’ers, zelfstandigen met contactberoepen die hun zaak moesten sluiten, psychologen, leidinggevenden. “De rode draad is dat iedereen wil helpen en dat is hartverwarmend.”
AANWERVING
“De HR-ploeg krijgt een pluim op de hoed, want die hebben zich ontzettend ingezet om de snelle flow aan te kunnen. We wilden immers snel een eerste groep buddy’s aanwerven en dat is gelukt. De eerste selectie gebeurde telefonisch. Ook moesten we met praktische factoren rekening houden, zoals de beschikbaarheid en de vervoersmogelijkheden van en naar het ziekenhuis. Op korte tijd organiseerden we een dag opleiding. Het duurde maar enkele dagen vooraleer er per site vier buddy’s aan de slag konden gaan. Na een week werd al heel snel duidelijk dat er vooral nood was aan polyvalente medewerkers die zowel zorgtaken als administratief werk op zich kunnen nemen. We blijven alles op de voet volgen zodat we kunnen bijsturen.”
Sonja Sommeryns heeft ervaring door het werken op afdelingen. Ze weet hoe veelomvattend het is om een nieuwe collega op te leiden. “Bij de buddy’s gaat het om mensen die niet vertrouwd zijn met de werking van een ziekenhuis. Het vergt dus tijd om hen mee te nemen in het zorgverhaal en dat konden we niet aan ons zorgpersoneel vragen. Dat moest zich kunnen concentreren op de zorg voor de patiënten. Om het systeem efficiënt te laten werken, gingen we binnen onze organisatie op zoek naar coaches. Het zijn medewerkers die analytisch kunnen denken, de werking van een ziekenhuis kennen en de noden van een afdeling zien. Ook komt het er op aan de vertaalslag te maken van wat een hoofdverpleegkundige wil en dat aan de buddy’s door te geven.”
ENTHOUSIASME
Ondanks de zware werkomstandigheden, merkt ZNA het enthousiasme op. “Het project geeft wat meer ademruimte. De feedbackrondes leveren positieve reacties op. Zowel de verpleegkundigen als de patiënten zijn heel tevreden. De buddy’s hebben een dubbele opdracht. Ze zorgen voor patiënten, maar hebben ook voelsprieten. Veel verpleegkundigen zijn moe van het keiharde werk. Ze komen in soms schrijnende situaties terecht. Buddy’s moeten daar rekening mee houden, maar dat loopt goed. We zijn er best fier op. Uit wetenschappelijk onderzoek, ook in de zorgsector, bleek al vaker dat onder meer erkenning en samenwerking tot werktevredenheid leiden. De buddy’s zorgen er ook voor dat verpleegkundigen hun taken rondkrijgen. Als je naar huis gaat met het gevoel dat je niet alles kon doen wat nodig was, ook al rende je van hot naar her, dan geeft dat stress. Daar lig je ’s nachts wel eens wakker van en dat is een negatieve spiraal. Met het project gaan we van missed care naar gedeelde care. Een verpleegkundige kan nu meer plannen en taken delegeren zodat iedereen het gevoel heeft dat alle werk gedaan is.”
